جلسه هشتم : حفظ بهتر است یا فهم قرآن؟

آیا بهتر نیست وقتی را که قرار است صرف حفظ قرآن کنیم، صرف مطالعه ترجمه ، تفسیر و تدبر در آیات نماییم؟ یکی از اساسی ترین حکمت هایی که در مورد حفظ قرآن وجود دارد، همین است که اتفاقا اگر کسی بخواهد در زمینه تفسیر و فهم قرآن فعالیت نماید، نیازمند یک تسلط عمیق به آیات است که اوج چنین تسلطی ،حفظ قران است.اگر چه برخی از حافظان قرآن به علت شیوه اشتباه در حفظ قران؛ بالفعل قادر به بهره برداری از آیات نیستند؛ اما تاثیر حفظ قرآن در فهم و تفسیر قرآن مسلم است و به مرور اثر خود را می گذارد.

حضرت آیت الله خزعلی حافظ کل قرآن و نهج البلاغه  و استاد تفسیر قرآن می فرماید: یکی از چیز هایی که در تفسیر قرآن خیلی لازم است حفظ قرآن است زیرا احاطه به قران در تفسیر آن اثر دارد انسان در اثر حفظ قران به مطالبی دست می یابد که هنوز در تفسیر ها نیامده است حفظ و تسلط بر آیات قران این توجه را به انسان می دهد که این عام ، مخصص دارد و مثلا مخصص ان در کدام سوره است.

برخی از اساتید تفسیر بر آنند که موفقیت حافظ قرآن در تفسیر قرآن، نسبت به کسانی که حافظ قرآن نیستند قابل مقایسه نیست.به عنوان مثال اگر حافظ قرآن دو سال تفسیر کار کند ، این دو سال او برابر است باچند سال کسی که در زمینه تفسیر فعالیت نموده ولی از حفظ قرآن بی بهره است.در دیدار چند تن از حافظان قرآن با حضرت آیت الله مصباح یزدی،نسبت به یکی از تفاسیر بسیار موفق و ممتاز معاصر می فرمودند: «اگر نویسنده این تفسیر ، حافظ کل قرآن می بودند، این تفسیر پربار تر از این نگاشته می شد.»

مقام معظم رهبری در بیان فایده ی حفظ قرآن در فهم ان می فرمایند :« انسان وقتی در مسائل قرآنی وارد می شود و کار می کند آن وقت احساس می کند که چقدر نقش تسلط به حفظ قرآن و تسلط بر قرآن زیاد است. چنان که بنده خودم در سنین بزرگی که دیگر حفظ قرآن برایم آسان نبود بارها افسوس می خوردم که چرا در کودکی قرآن را حفظ نکردم .کسانی که بخشی از قرآن یا همه قرآن را حفظ دارند این را قدر بدانند که نعمت بسیار بزرگی است و هیچ نعمتی جای این را نمی گیرد ،چون نعمت حفظ قرآن وسیله ای برای تقرب به خدا و فهم کلام خداست بنا بر این نگذارند که قرآن از یادشان برود …عزیزان من ، قدم اول آشنایی با متن قرآن است از این باید عبور کنید قدم بعدی عبارت از مانوس شدن با قرآن یعنی خواندن قرآن است .البته اگر کسی بتواند در این خلال قرآن را حفظ کند چند قدم جلو می آید و بقیه کارها برای او آسان می شود…و من احساس می کنم اگر کسی قرآن را حفظ داشته باشد و مانوس با قرآن باشد به فهم معارف اسلامی به مراتب نزدیکتر خواهد بود از کسی که این انس را ندارد.»

امیر المومنین علی (علیه السلام) در خطبه 133 نهج البلاغه می فرماید: «این قرآن است که با ان می توانید راه حق را بنگرید و با آن سخن بگویید و به وسیله آن بشنوید. بعضی از قرآن از بعضی دیگر سخن می گوید و برخی بر برخی دیگر گواهی می دهد.»

منبع: سالنامه حافظان 1393